İslamofobi uzmanı Salman Sayyid, İngiltere’deki Bibby Stockholm vakasıyla ilgili AA Analiz’e konuştu. İfade
İslamofobi uzmanı Salman Seyyid, İslamofobinin tehdidinin sadece Müslümanları hedef almadığını, aynı zamanda çok daha çoğul ve heterojen olan insanlık fikrinin kendisini de hedef aldığını söyledi.
Seyyid, Avrupa’da Müslüman azınlıklara karşı artan yabancı düşmanlığını değerlendirdi.
***
Soru: Gemi olayı Britanya’nın mülteci politikaları hakkında ne söylüyor?
Seyyid: Bu olay İngiltere’nin mülteci politikalarının bazı kritik yönlerini ortaya koyuyor. Hükümet göç konusunda sert bir duruş sergilemeye çalışırken, bir yandan da mültecilere yönelik olanakları eksiksiz görünen bir gemiyle insani bir bakış açısı sunmaya çalışıyor. Ancak gemide Lejyoner hastalığının ortaya çıkması, mültecilere sağlanan güvenlik ve sağlık standartları konusunda ciddi endişelere yol açtı. Mültecileri bu gemide barındırmak aslında İngiliz hükümetinin mültecileri Ruanda’ya yerleşmeye zorlayarak bakımı dışarıdan sağlama planlarının bir başka versiyonu. İngiliz hükümeti, ülkede yabancı düşmanlığını körükleyerek mültecilerin İngiltere’ye gelmesini engelleyebileceğini düşünüyor. Ancak mülteci akışını azaltmadaki başarısızlıkları bunların yeterliliği konusunda soru işaretleri yaratıyor. Hükümet, istikrarsızlaşan ülkelere askeri müdahalede bulunma politikalarını yeniden düşünmek yerine, Avustralya’nınkine benzer bir strateji izliyor. Bu strateji, mültecilerin ülke kıyılarına ulaşmasını fiziksel olarak engellemeyi amaçlıyor ve onlara sert davranılmasının onları sığınma talebinden caydıracağını varsayıyor. Esas itibarıyla hükümet, mülteci krizinin temel nedenlerini ele almak yerine, mültecileri gelmekten caydırmaya odaklanmış görünüyor.
Soru: Bu, Britanya’nın liberal kozmopolit imajına nasıl uyuyor?
Seyyid: Bu liberal kozmopolit Britanya imajının, Britanya’da ırkçılığın rolünün unutulmasından kaynaklandığını kabul etmeliyiz. İngiltere ve diğer Batılı ülkeler kendilerini hoşgörülü ve şefkatli kozmopolit toplumlar olarak göstermeyi tercih ediyorlar. Bununla birlikte, 1930’larda ve 1940’larda Almanya’nın Yahudilere yönelik zulmünün doruğa çıktığı dönemde bile İngiltere, Yahudilerin İngiltere’ye göçünü büyük ölçüde kısıtlamaya devam etti. 1950’lerde ve 1960’larda Britanya, Karayipler ve Güney Asya’daki eski kolonilerinden insanları savaş sonrası yeniden yapılanmaya yardım etmeye davet etti. Ancak bu postkolonyal göçmenler barınma, istihdam, sosyal hizmetler ve cezai adalet sisteminde ırkçılığa maruz kaldılar. Bu postkolonyal göçmenlerin ırkçılık karşıtı mücadeleleri Britanya’yı tek renkli bir adadan çok kültürlü bir topluma dönüştürdü ve kozmopolit bir Britanya’nın yaratılmasına yardımcı oldu. Bu kozmopolitizm her zaman tartışmalı olmuştur. ve bu imajın yerini artık çok kültürlü bir dünya adası yerine, yabancı düşmanlığının arttığı ‘küçük İngiltere’ imajı aldı. Ne yazık ki, son zamanlarda Britanya’da yabancı düşmanı görüşlerini dile getirenlerin çoğu, ülkeye mülteci veya göçmen olarak gelen kişilerin torunları. Artık yabancılara karşı ayrımcı ve önyargılı görüşleri savunan bu kişiler, atalarının zamanında uygulansaydı ebeveynlerinin veya büyükanne ve büyükbabalarının Britanya’ya göç etmesini engelleyecek politikaları destekliyorlar.
Bu ayrımcı politikaları desteklemekle kalmıyor, aynı zamanda bu politikaların etnik azınlık gruplarına ait olmaları nedeniyle ırkçı olarak kabul edilemeyeceğini öne sürerek ırkçılığı meşrulaştırmaya çalışıyorlar.
Soru: Peki ya diğer Batılı ülkeler?
Seyyid: Batının genelinde de benzer bir durum var. Bu toplumların çoğunda beyaz üstünlüğünden etkilendiği için yabancı düşmanlığı giderek artıyor. Batılı ülkeler liberalizm ve hoşgörü gibi aydınlanma değerlerini ifade etmeye devam ediyor. Ancak hepsi mülteci karşıtı ve İslamofobik politikalar izliyor. Azınlıklara, özellikle de Müslümanlara yönelik muameleleri giderek otoriter hale gelmesine rağmen, kendileriyle aynı fikirde olmayan yabancı hükümetlerin otoriter olduğundan şikayet ederek özgürlükçü bir duruş sergilediklerini düşünüyorlar. Otoriterliğin ancak “dışarıdakiler” yaptığında kötü sayıldığını görüyoruz.
Soru: Çifte standart var mı?
Seyyid: 2023’te artık çifte standart olacak mı diye sormamıza gerek yok. Elbette çifte standartlar var. Batı dışındaki herkes çifte standartların olduğunu biliyor. Yalnızca politikacılar, kanaat önderleri ve Batılı düzendekiler çifte standart görmüyor. Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği’nin Ukrayna’dan gelen mültecilere nasıl davrandığını Afrika veya Asya’dan gelen mültecilere nasıl davrandıklarını karşılaştırırsanız ikili standartları görebilirsiniz. Ukraynalı mültecilere muazzam yardım sağlandı. Peki Ukraynalı göçmenlerin durumu neden Batılı güçler tarafından kışkırtılan savaşlar veya hükümetleri devirme veya yine Batılı güçler tarafından kışkırtılan baskıcı rejimleri destekleme girişimleri sonucunda ortaya çıkan mültecilerin durumundan farklı olsun?
Soru: Sorunun kökenlerini nerede görüyorsunuz?
Seyyid: Sorunun temelinde Amerika’dan Asya’ya kadar uzanan bir İslamofobi dönemine girmemiz yatıyor. İslamofobi Müslümanları etkiliyor ve Müslümanlığı, yani Müslüman kimliğinin bir modülü olarak kabul edilen değer ve uygulamaları hedef alıyor. Bunların arasında Müslümanların bir ulus devlet içerisinde tutulamayacağı düşüncesi de yer alıyor. Müslüman azınlıkların varlığı ve İslam kavramı, ulus devletlerin varlığına dair soruları gündeme getiriyor. İslamcılık etno-milliyetçiliğin karşıtı olarak görülüyor. İslamofobi tehdidi sadece Müslümanlara değil, çok daha çoğul ve heterojen olan “insanlık” fikrinin kendisine yöneliktir. Ne yazık ki, dünya çapında çok az sayıda hükümet, insanlığın çeşitliliğini aktif olarak savunuyor veya İslamofobi ile önemli ölçüde mücadele ediyor. Aslında mültecilere yönelik muamele onların etno-milliyetçi kalıplarda düşünüldüğünün göstergesidir. Aynı zamanda tarihi analiz etme ve anlama yeteneğimiz de giderek azalıyor. Batı’nın kendisi hakkında sunduğu hikayeleri tartışılmaz gerçekler olarak kabul etmeye devam ediyoruz. Örneğin, Avrupa’nın tarihsel olarak birçok sömürge öncesi Müslüman topluma göre kültürel açıdan daha az çeşitliliğe sahip ve daha az kozmopolit olduğunu göz ardı ediyor.
Soru: İngiltere hükümetinden göçmen sorununa ilişkin olumlu bir adım bekliyor musunuz?
Seyyid: Ben bu İngiliz hükümetinden olumlu bir adım beklemiyorum. Ana muhalefet partisi İşçi Partisi’nin iktidara gelmesi durumunda mültecilere yönelik muamelede önemli bir iyileşme beklemiyorum. Avrupa’daki İşçi Partisi ve pek çok sosyal demokrat parti, sağcı emsallerinden ayırt edilemez hale geldi ve siyasi ve ahlaki korkaklık nedeniyle İslamofobiyi ve yabancı düşmanlığını benimsedi. Hiç şüphe yok ki Britanya’da refah devletinin çöküşü, toplumsal eşitsizliklerin artması ve altyapının çökmesi nedeniyle sorunlar yaşanıyor; Ancak bu sorunların nedeni mülteciler olmasa da suçlanıyorlar. İnsana yakışır konutların olmaması mültecilerin gelişinden değil, hükümetin neredeyse 13 yıldır uyguladığı kemer sıkma politikalarından kaynaklanıyor. Bu kemer sıkma ve yabancı düşmanlığı politikasına karşı önlem alınmadığı sürece olumlu adımların atılması düşünülemez. Bazen politikacıların bir şeyler yapması gerekir çünkü bu yapılacak doğru şeydir. Hoşgörüsüzlük ve adaletsizlik karşısında sessiz kalamazlar çünkü danışmanları, kanaat önderleri onlara sorun olmadığını söylüyor. Böyle bir duruş sergilemek çağın ruhuna aykırı olmak anlamına gelir ve cesaret gerektirir. Bugün İngiltere’nin ya da Avrupa Birliği’nin bu kadar siyasi cesaret gösterebileceğini düşünmüyorum.
